Het (leiding)water waarmee een centrale verwarmingsinstallatie is gevuld bevat een relatief grote hoeveelheid zuurstofmoleculen, meestal voorkomend samen met koolzuur en andere gassen ( verzamelnaam: Lucht) De zuurstofmoleculen die in het cv-water aanwezig zijn, net na het vullen van de installatie, zullen chemische reactie (verbranding = roesten) aangaan met corrosiegevoelige materialen in het systeem, zoals leidingen, (aluminium/ijzeren) ketel, radiatoren etc. ( Het zwarte bezinksel onderin de radiatoren is een gevolg hiervan) Gezien het bovenstaande zal na enige tijd, o.a. afhankelijk van de kwaliteit van de installatie, het water in de installatie zuurstof arm worden. ( zg. Dood water)
Zuurstof arm water wil erg graag zuurstofmoleculen opnemen en trekt deze zuurstofmoleculen met enorme kracht als een 'magneet' aan. Het opnemen van zuurstof door het water in de installatie geschiedt continue via allerlei wegen, praktisch elke verbinding in het systeem laat in enige mate zuurstof door, met name verbindingen welke zijn uitgevoerd met pakkingmateriaal en kunststof.
In de omgevingslucht is zuurstof ruimschoots aanwezig ( ruim 21% ).
Bovenstaande zuurstofuitwisseling wordt zuurstofdiffusie genoemd.De zuurstofdiffusie via verbindingen is t.o.v. de hoeveelheid water in het cv-systeem echter dusdanig weinig, dat het corrosieproces een relatief zeer lange tijd in beslag neemt en zelden tot ernstige lekkages leidt. Anders is het als er in het cv-systeem gebruik wordt gemaakt van kunststof leidingen voor het transport van cv-water naar de radiatoren en/of voor vloerverwarmingsinstallaties. Afhankelijk van het soort gebruikte slang kan door zuurstofdiffusie een dermate hoeveelheid zuurstof in het systeem komen, dat er al na enige jaren lekkages of verstoppingen kunnen optreden door corrosie en vrijkomen van rest-producten.
Met name ketels met een binnenwerk uit aluminium of aluminium legering zijn erg snel aangetast.
Meestal zullen deze lekkages optreden nabij de bron van de diffusie en in de buurt van de circulatiepomp, dus in aansluitleidingen, ketel en bij vloerverwarming in de regelunit of de aansluitleidingen hiervan. Daarnaast loopt als gevolg van vervuiling de afgifte en derhalve het rendement van de vloerverwarming fors terug.
De hoeveelheid zuurstof welke door diffusie wordt doorgelaten is sterk afhankelijk van de temperatuur van de kunststof, bij een twee keer zo hoge temperatuur laat kunststof vier keer zoveel zuurstof door.
Vijftien jaren geleden was de keuze in slangen erg beperkt en meestal werden Poly-Ethyleen of Poly-Butyleen slangen gebuikt in dik-of dunwandige uitvoering.
Nadat er een sterk toegenomen vraag naar vloerverwarming ontstond had dit twee gevolgen, ten eerste wilde men een zo goedkoop mogelijke slang en ten tweede werd door diverse belanghebbenden het probleem van diffusie onderkend.
Tussen de goedkoopste en duurste slang zit een prijsverschil van factor 5 !
Diverse fabrikanten zijn gaan experimenteren met verschillende kunststoffen, de een om de prijs te kunnen drukken en de ander om een kwalitatief beter product te kunnen leveren.
In de loop der tijd zijn daaruit geresulteerd o.a. VPE, dik-en dunwandige uitvoeringen hiervan, slangen met een uitwendige 'zuurstofdichte film' (PEOC) en een bijzondere slang of eigenlijk pijp welke bestaat uit twee lagen kunststof met daartussen een gelaste aluminium laag (coaxbuis, Alu-Pex).
Overigens kunnen er ook koperen buizen worden gebruikt, echter daaraan kleven wat nadelen, ze zijn zwaarder, moeilijk te buigen, vaak niet verkrijgbaar op langere lengtes zodat verbindingen nodig zijn en de uitzettingscoëfficiënt is hoog .
In de praktijk geven alle (V)PE en PB- leidingen dus vol kunststofslangen na een bepaalde tijd corrosieproblemen.
Een ander veel voorkomend probleem is het dichtslibben van kranen of de slangen zelf met de restproducten van corrosie.
(Magentiet= onoplosbaar residu als gevolg van)
De VPE-OC en PEOC slangen met een zuurstofremmende film geven een aanzienlijk beter beeld waardoor de corrosieverschijnselen dusdanig veel langer op zich laten wachten, dat meestal een directe oorzaak van de voorkomende corrosie niet meer valt toe te kennen aan de gebruikte slangen. Vooropgesteld, dat de toegepaste zuurstofremmende film van goede kwaliteit is en deze het installeren en vloerafwerking heelhuids overleeft (bijna nooit).
Coax-buizen laten net zoals de koperen buizen geen zuurstof door, dit heeft niets te maken met de gebruikte kunststoffen maar met de gelaste aluminium inlage, de uitzettingscoëfficiënt is echter veel lager dan deze van koper of vol kunststof.
Het prijsniveau is vergelijkbaar met een goede VPE-slang met zuurstof coating of koperen pijp.
Daarnaast geven de fabrikanten van Coax-buizen voor langere tijd een tevoren verzekerde garantie op fabricagefouten van buis en hulpstukken, e.e.a. inclusief gevolgschade.
Gezien de mogelijk sterk verkortte levensduur van de in een installatie toegepaste producten en ter voorkoming van schadeclaims ten gevolg hiervan, worden er door de fabrikanten van deze producten voorwaarden gesteld aan diverse zaken.
Alle fabrikanten van de in een centrale verwarmingsinstallatie voorkomende producten sluiten alle wettelijk geregelde productaansprakelijkheid uit o.a. bij gebruik van zuurstofdoorlatende materialen (slangen), toevoegingen aan het cv-water en het toepassen van vloerverwarming-units welke hydraulisch invloed op de ketel uitoefenen.
Een mogelijke oplossing bij corrosieproblemen in bestaande installaties met zuurstofdoorlatende slangen kan het vervangen van de slangen zijn, echter brengt dit relatief zeer hoge indirecte kosten met zich mee.
Een alternatief bestaat uit het toepassen van een hydraulische scheiding (warmtewisselaar) tussen de cv-installatie en de vloerverwarming.
Hierbij wordt uitgegaan van het gegeven dat de slangen lang mee kunnen en deze zelf geen last hebben van zuurstofrijk water.
De enige mogelijke corrosieschade blijft dan beperkt tot de vloerverwarmingsunit.
Deze oplossing resulteert in een volkomen scheiding van de media, dus zuurstofuitwisseling vind niet meer plaats tevens is na installatie van een dergelijke scheiding de vloerverwarming altijd hydraulisch neutraal.
Het nadelen van de hydraulische scheiding is de prijs en de benodigde installatieruimte direct bij de vloerverwarmingsunit.
Bij een keuzemogelijkheid vooraf i.z. de toe te passen materialen is het zaak met bovenstaande rekening te houden.
Het prijsverschil tussen goede en minder goede slangen is op termijn altijd minder dan de kosten van (gevolg)schade door zuurstofdiffusie.
Peter Volkman.
.png){kind=logo}