Legionella

Sinds er in 1999 op een bloemententoonstelling een forse besmetting is geweest met een meervoudig dodelijke afloop zijn er vele maatregelen afgekondigd en evenzoveel weer ingetrokken.

Algemeen wordt nu gesteld dat, behoudens installaties op locaties met een hoog risico zoals ziekenhuizen, jachthavens etc. wanneer de drinkwaterinstallatie geheel conform de voorschriften is geïnstalleerd en wordt onderhouden er nagenoeg geen besmettingsgevaar met Legionella aanwezig is.

Jammer is dat de achtergrondgedachte achter deze stelling is dat elke vorm van controle veel geld kost.
De stelling is in hoofdzaak gebaseerd op de ideologie van foutloos aanlegde installaties en regelmatig preventief en correctief onderhoud.

Theorie

Legionella is een organisme dat gewoon via het  water in de waterleiding keurig overal wordt afgeleverd. Zolang de Legionella zich niet kan delen omdat de voor deze deling noodzakelijke voorwaarden niet aanwezig zijn, kan er zich nooit een besmetting voordoen. Een enkel organisme zal binnen ons lichaam niet overleven.

Om ons ziek te kunnen maken,  de ziekte lijkt sterk op een stevige verkoudheid of griep, zijn miljoenen bacteriën nodig. En als we er al ziek van worden, kun je er alleen aan overlijden als je al een zwakke gezondheid hebt (ouderen)of nog te weinig antistoffen hebt (baby’s).

Van het drinken van water, ook niet vol met Legionellabacteriën kun je overigens niet ziek worden! Besmetting vindt plaats via het inademen van waterdeeltjes van besmet water.

Hierboven staat gelijk aangegeven hoe je kunt voorkomen dat je ziek wordt van besmet water.

1. Zorg dat de Legionella zich niet kan delen en/of zich niet meer in het water bevindt
2. Zorg dat je zo weinig mogelijk waterdeeltjes inademt.

Het laatste is ondoenlijk, bij het douchen of  gewoon bij de wastafel tappen van water komen hele wolken waterdeeltjes vrij die ingeademd worden.

In het buitenland is een oplossing bedacht waardoor drinkwater feitelijk geen drinkwater meer is, er wordt chloor aan het water toegevoegd waardoor (bijna) alle organismen uiteraard niet kunnen overleven.
Jammer is alleen dat je dan water uit flessen moet drinken.

Bij ons en in de ons omringende landen wordt geen chloor toegevoegd en moeten we andere manieren vinden om besmetting te voorkomen.
De Legionella heeft om zich te kunnen delen (vermeerderen) een aantal zaken nodig, de belangrijkste is tijd, daarnaast een lekkere temperatuur van 20-45 graden Celsius, rust  en voeding.

Voeding is ruim voldoende aanwezig, aan de binnenzijde van een buis is altijd een laagje afzetting aanwezig (biofilm), kalk in een boiler etc.

Onder de 20 graden zal de Legionella zich niet delen en tussen de 45-55 graden ook niet.
Boven de 55 graden zal de Legionella afsterven, dit gaat sneller naarmate de temperatuur hoger is.

Onder ideale omstandigheden,  zoals gezegd bij de juiste temperatuur en liefst in stilstaand water heeft de Legionella ruim een week nodig om zich voldoende vaak te kunnen delen om een kans te maken iemand te besmetten.

Besmetting kan dus voorkomen worden door te voorkomen dat water zich gedurende langere tijd stilstaand bevindt  met een temperatuur tussen de 20 en 45 graden.

Praktijk

In de praktijk hebben we te maken met een continue aanbod van Legionella, keurig thuis of op het werk afgeleverd via het water in de waterleiding.

Heel veel waterleidinginstallaties voldoen niet geheel of zelfs in het geheel niet aan de voorschriften.

Op risicovolle locaties is dit vanwege de controles overigens vaak wel in orde.

Wat zijn nu de te treffen maatregelen welke besmetting kunnen voorkomen.

1. Zorg dat er zich in de installatie geen leidingen bevinden welke niet worden gebruikt.
2. Zorg er voor dat minimaal wekelijks alle tappunten 5 minuten worden gebruikt.
3. Zorg er voor dat de warmwatervoorziening minimaal op 60 graden staat.
4. Voorkom onnodige waterverneveling.

Het laatste is zoals gezegd thuis wat lastig maar op bijvoorbeeld openbare plaatsen of op kantoor  kan het uitwisselen van een perlator aan het eind van de uitloop van een kraan voor een nauwelijks vernevelende straalbreker het verschil uitmaken tussen wel of niet ziek worden.

Uw baas mag uitrekenen wat goedkoper is.

Alle tappunten wekelijks 5 minuten gebruiken kan niet altijd, denk daarbij aan een brandslang of een vulkraan/slang voor de verwarming.

Nog steeds zien we dat op warme dagen de brandslang in een school wordt gebruikt om met de kinderen met water te spelen……

Een brandslang en een vulkraan/slang etc. welke dus niet wekelijks worden gebruikt moeten worden beveiligd met een keerklep aan het begin van de aansluitleiding welke er voor zorgt dat het besmette water nooit terug kan de installatie in.
Deze voorziening moet dan wel jaarlijks worden gecontroleerd.

Het verzegelen van de kraan van de brandslang is een hulpmiddel om te voorkomen dat deze wordt gebruikt voor andere doeleinden.

Thuis kunt u denken aan de tuinslang vol met water welke tijdens uw vakantie lekker drie weken in de zon geeft gelegen.

Even de auto wassen na de vakantie……….

Nadenken dus.

Advies

1. Laat uw installatie thuis eens controleren of deze voldoet aan de regels door een erkende loodgieter/installateur.
2. Gebruik alle kranen regelmatig en let op uitzonderingen zoals de tuinslang in de zomer.
3. Zet de warmwatervoorziening niet lager dan 60 graden
4. Spoel de douche eens per week even door met heet water.

Voor kantoren en bedrijven geldt dat de kosten voor het Legionella veilig maken van de waterleidinginstallatie veel lager zijn dan de kosten van een zieke medewerker.
Een Legionella risicoanalyse geeft alle knelpunten weer en ook al is deze in uw situatie niet verplicht is het vaak zinvol er toch een te laten uitvoeren. Voor risicovolle locaties geldt dat er minimaal eens in de drie jaar een Legionella risicoanalyse moet worden uitgevoerd.

Het is overigens voor iedereen wettelijk verplicht dat de onder uw beheer vallende waterleidinginstallatie (en ook andere installaties) aan de voorschriften voldoen en regelmatig worden onderhouden.

Wij hebben veel risicoanalyses gemaakt en deze van andere gezien. Vaak worden de analyses gemaakt door personen welke op zich wel bekend zijn met de regelgeving doch onvoldoende kennis van zaken hebben van het installatievak en derhalve te weinig inzicht hebben. Hierdoor wordt een analyse niet beter en zeker niet duidelijker.

Daarnaast dient een opdrachtgever /gebruiker eventuele regelmatig uit te voeren maatregelen dan wel wijzigingen aan te tekenen. Dit wordt in heel veel situaties nagelaten ofwel de maatregelen worden in het geheel niet uitgevoerd. Uiteraard is een Legionella risicoanalyse dan volkomen nutteloos.

P. Volkman